Onder het motto ‘’Gouda 750 jaar kloppend hart van Nederland’’ vierde de kaarsenstad vorig jaar dat zij in het jaar 1272 van graaf Floris V stadsrechten kreeg. De Goudse stadshistoricus Dr. Paul Abels gaf op 14 februari een lezing over het verleden van Gouda. De excursie van het Genootschap Oud Westland gaat dit jaar naar deze stad.
Voor het verkrijgen van de stadsrechter was er al bewoning op de plek van het huidige Gouda. Rond 1150 lag er een motte-kasteel in een ontoegankelijk laag gelegen landschap. ,,Heel Holland zakt maar Gouda zakt harder’’, grapte Abels over het leven meters beneden het NAP. In 1272 gaf De Hollandse graaf Floris V Gouda stadsrechten. Rond 1350 had Gouda een stadsmuur en waren de Sint Janskerk en een kasteel in aanbouw.
De lezing van Abels was opgebouwd rond zes bekende personen uit de Goudse geschiedenis ook wel bekend als de Goudse Giganten: Floris V, Jacoba van Beieren, Desiderius Erasmus, Anne Barbara van Meerten-Schilperoort, Leo Vroman en Abdella Laguuli. Floris V was in feite de stichter van de stad door het verlenen van de stadsrechten.
Jacoba-kelk
Jacoba van Beieren (1401-1436) bracht een deel van haar korte leven op het kasteel van Gouda door. Zij schonk in 1425 een gouden miskelk aan de gilden van Gouda. Deze kelk bevindt zich nu onder de naam Jacoba-kelk in het Gouds Museum. De loop van de straten in de Goudse binnenstad is nog steeds hetzelfde als in de tijd van Jacoba. In die tijd maakte de bierbrouwerij een bloeiperiode door. Door deze welvaart kon het stadhuis op de markt worden gebouwd.
De grote geleerde Erasmus is in Gouda verwekt maar in Rotterdam geboren. Hij leed zijn leven lang aan zijn smuikgeboorte, een aanduiding dat hij een buitenechtelijke zoon van een priester was. Daardoor had hij een speciale dispensatie van de paus nodig om aan een universiteit te mogen promoveren. Hoewel hij maar vier jaar van zijn leven in Rotterdam heeft gewoond staat hij toch bekend als Erasmus van Rotterdam en niet van Gouda.
Erasmus was in woelige tijden een man van het midden, die de kerk niet wilde scheuren maar bij elkaar houden. Hij woonde zeven jaar in het klooster Stein bij Gouda. Wellicht is er door zijn invloed in Gouda nooit ruimte geweest voor scherpslijperij.
Geuzen
In Gouda is nooit een beeldenstorm geweest. Daardoor zijn de altaarstukken van de gilden op tijd weggehaald en bewaard gebleven. Zij bevinden zich thans in het museum. In 1572 gaf Gouda zich over aan de geuzen en zei de koning van Spanje vaarwel. Door beslissing is de stad zo goed bewaard gebleven. Het stadsbestuur in Gouda heeft ter plaatse enorme controle op de reformatie uitgeoefend.
De protestanten aldaar stonden bekend als de Gouds gereformeerden. Zij wilden de Roomse inquisitie niet vervangen door een Geneefse. Dat betekende geen hoge eisen aan het avondmaal en geen invoering van de Heidelberger catechismus. Gouda kreeg een uit Groenlo afkomstige predikant, Herman Herbers, die een eigen catechismus opstelde: de Goudse catechismus. Deze heeft grote invloed gehad. Ook Dirk Coornhert, die vrijheid van geweten voorstond, woonde lang in het ketterse bolwerk Gouda.
Goudse vrijheid
Tijdens de synode van Gouda lag de sympathie van het stadsbestuur bij de remonstranten. Dat leidde ertoe dat de orthodoxe prins Maurits de zittende machthebbers van de kussens joeg en verving door rechtzinnigen. Dat bracht een einde aan de Goudse vrijheid. De vrijzinnige geest bleef echter bestaan. In de 19de eeuw gaf Anna Barbara van Meerten Schilperoort het vrouwentijdschrift Penelope uit. Ook zette zij zich in voor de vrouwen in de gevangenis.
De tweede wereldoorlog betekende het einde voor de Joodse gemeenschap in Gouda. De bioloog en dichter Leo Vroman wist te ontkomen uit Nederland. Burgemeester James werd gevangen gezet in kamp Sint Michielsgestel. Na de oorlog hadden grote stadsuitbreidingen plaats. Door migratie kreeg Gouda vanaf de jaren zestig het grootste aantal Marokkaanse migranten van Nederland. Zij werkten doorgaans in de vlees verwerkende industrie en woonden in overbevolkte pensions. Abdella Laguuli staat bekend als de eerste Marokkaanse migrant, die in Gouda kwam werken.