Auteur: Frank de Klerk

Westlanders van Duitse afkomst

 

Op 6 december houdt Arnold Arkesteijn in de Kastanjehof in Kwintsheul een lezing over Westlanders van Duitse afkomst. Immigratie is geen nieuw verschijnsel. Al eeuwenlang verhuizen mensen om elders een nieuw bestaan op te bouwen.

Tussen 1600 en 1900 trokken jaarlijks tienduizenden Duitsers uit Westfalen naar Nederland als seizoenarbeider.  Ze werkten op het platteland van Holland, Friesland en Groningen als hannekemaaiers, hooiers, turfstekers of steenbakkers. De reis ging te voet via vaste wegen en men reisde  in groepen. Vaak hadden ze vaste boeren bij wie ze ieder jaar terecht konden.

Ze kwamen af op de hoge lonen die in de Republiek (nu Nederland) betaald werden. Met het hooi- en maaiwerk kon in en paar maanden genoeg verdiend worden om het schamele  jaarinkomen aan te vullen. De Hollandse boeren konden ook niet zonder de Duitse seizoenarbeiders.

Voor de pauze geef ik een overzicht van Holland in deze periode. Waarom had men de Duitsers nodig en waarom kwam het de Duitsers goed uit. Waren er nog immigranten uit andere landen?

Na de pauze zal ik het een en ander vertellen over de genealogie van enkele Westlandse families van Duitse oorsprong.

Arnold Arkesteijn was leraar economie in het voortgezet onderwijs in Den Haag. Na zijn pensionering ging hij op zoek naar de geschiedenis van zijn familie. Ook de tijd waarin zij leefden en werkten had zijn interesse. Tevens is hij al een aantal jaren voorzitter van de Studiegroep Genealogie Westland, die dit jaar het veertigjarig jubileum viert.

 

 

Pater Henk Janssen, een oud-lid van de Studiegroep Genealogie Westland reisde regelmatig naar Westfalen om gegevens te verzamelen uit doopboeken enz. De gegevens werden gepubliceerd in het blad van het Centrum voor Streekhistorie. Deze gegevens zijn een beginpunt van deze lezing.

Continue reading “Westlanders van Duitse afkomst” →

‘De bloedwreker is achter u’ Een Aanslag door radicale wederdopers in het Westland (1536) ‘De heiligen worden gered. Voor de ongelovigen is er geen ontkomen. Haast u om uw levenswil…De bloedwreker is achter u’.

Deze onheilspellende woorden werden in de historische roman van G.C. Hoogerwerff in de mond gelegd van Jan van Batenburg (1495-1538), een berooide edelman die in de jaren 30 van de zestiende eeuw aan het hoofd stond van een groep radicale wederdopers. De Batenburgers, of ‘Zwaardgeesten’, trokken rovend en moordend door de Nederlanden: alles was geoorloofd om de wereld te zuiveren van ongelovigen en de komst van het Nieuwe Jeruzalem een handje te helpen.

Deze vertegenwoordigers van de ‘radicale vleugel van de reformatie’ luisterden niet naar de wereldlijke en geestelijke overheden.. Wat dit betekende werd duidelijk toen wederdopers in 1534 de macht grepen in Münster. Hier moest het Nieuwe Jeruzalem tot stand komen. Behalve de volwassendoop was een sterke focus op de Apocalyps kenmerkend voor deze lieden. De Münsterse wederdopers stonden onder leiding van de Leidse Jan Beukelsz. Al snel liet ‘Koning Jan’ boodschappers uitgaan: geloofsgenoten in de Nederlanden moesten naar Münster komen om hulp te bieden tegen de bisschoppelijke troepen die Münster belegerden. Duizenden dopers, waarvan tientallen uit het Westland, gaven gehoor aan die boodschap.

 

Continue reading “Lezing Wederdopers In Het Westland” →

Geo van Leeuwen van Druiventuin Sonnehoeck neemt het jaarboek 2016 in ontvangst van voorzitter Leo van den Ende van de redactiecommissie van het jaarboek.

Voorafgaand aan de overhandiging hield een van de auteurs, Hans Endhoven een lezing over de geschiedenis van Sonnehoeck. In de omgeving van de druiventuin heeft al vanaf 1670 tuinbouw plaats. Rijke stedelingen zagen tuinbouwgrond in het Westland als een lucratieve investering. Al snel was er een groep tuinders, die zo goed boerden, dat de fiscus hen in beeld kreeg.

In 1729 werd het eerste huis op Sonnehoeck gebouwd. In het midden van de 19^de eeuw zag de rijke Delftse familie Geesteranus Sonnehoeck als een interessante belegging. Na het overlijden van Geesteranus kwam de tuin in 1882 in handen van de familie Van Leeuwen, die er onder andere druiven ging verbouwen. Inmiddels is Sonnehoeck een oase te midden van de oprukkende bebouwing.

West-Nederland is al veel langer bewoond dan bij menigeen bekend is. Archeologische onderzoek heeft aangetoond dat in de Midden-Steentijd, de periode 9200 tot 4900 voor Christus, de Maasvlakte al bevolkt was. Archeoloog Maaike Sier van BOOR (Bureau Bodemkundig Onderzoek Rotterdam) hield op 11 oktober voor het Genootschap Oud-Westland een boeiende lezing over de opgravingen op de Maasvlakte.

,,Voor de aanleg van de Tweede Maasvlakte is er op twintig meter diepte onderzoek gedaan. Dat bracht aan licht dat er rondtrekkende groepje van ongeveer tien personen op de hogere gedeeltes, de rivierduinen hebben geleefd’’, zei Sier in een levendige voordracht, die zij afwisselde met films van de opgravingen. De beelden gaven een goed inzicht in de werkwijze van de moderne archeologie, die onder andere gebruik maakt van seismisch onderzoek en grondboringen.

,,BOOR kreeg acht dagen de tijd voor de opgraving op de Maasvlakte. In totaal werden 316 big bags met grond gevuld en gezeefd. De zeef was uiteindelijk 2 mm fijn. De Maasvlakte is geen Naaldwijk waar bronzen plaketten aan de oppervlakte zijn gekomen. De archeologen hebben geen menselijke resten gevonden maar wel afval. Het Havenbedrijf was een geweldige opdrachtgever. Zij zagen het archeologisch onderzoek aanvankelijk als een risico voor een snelle aanleg van de haven maar gaandeweg werden zij steeds enthousiaster. Wij weten nu dat er vanaf 8400 voor Chr. bewoning op de Maasvlakte is geweest. Daaraan kwam een einde door de stijging van de zeespiegel.’’