Auteur: Frank de Klerk

Fascinatie voor Atlantikwall

Fotograaf Peter de Krom uit Hoek van Holland heeft een fascinatie voor bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. Uit de grote opkomst bij zijn lezing over de Atlantikwall voor het Genootschap Oud Westland op 9 oktober bleek dat velen deze interesse delen. De zaal van de Noviteit in Monster was met 190 bezoekers tot de laatste plaats gevuld.

De Krom heeft een groot archief opgebouwd met foto’s van de aanwezigheid van de Duitse Wehrmacht in Nederland. Er zijn veel foto’s uit de eerste jaren van de oorlog. ,,De Duitse militairen kwamen als een soort toerist naar Nederland’’, zei De Krom. ,,Het leger propageerde het bezit van een camera door de militairen. Ik koop nog steeds via internet foto’s, die door Duitse militairen zijn gemaakt.’’

Uit het bezit van de inmiddels overleden soldaat Reinhard H. kocht De Krom een serie van negentig foto’s: Beelden van de veiling in ’s-Gravenzande waar de Duitsers onder de overkapping militaire voertuigen repareerden maar ook een foto genomen aan de achterzijde van een woning in de Fremerystraat. De soldaat was in deze straat ondergebracht bij een familie op nummer 150. De woning werd later afgebroken om plaats te maken voor de Atlantikwall.

,,Deze Reinhard documenteerde zijn foto goed’’, zei de Krom. ,,Ik lees dat op nummer 150 de familie Meijburg woonde. Op de achterkant van de foto namen waaronder die van de kinderen Mate en Jopie. Die kunnen nog leven en ik ging op onderzoek uit in De Kreek. De vierde persoon die ik sprak wist dat de jongen geen Mate maar Maarten heette en wist dat deze elders in de buurt woonde. Ik heb op straat mensen aangesproken en die konden mij het precieze adres vertellen. Ik heb aangebeld en de man stond perplex. Hij wist niet van het bestaan van de foto’s maar herkende Reinhard. Deze is na de oorlog nog eens in ’s-Gravenzande op vakantie geweest.’’

De eerste oorlogsjaren waren voor de Wehrmacht bijna vakantie. In juni wordt de batterij Vineta aangelegd ter ondersteuning van de plannen voor een invasie van Engeland. De foto’s uit deze tijd geven een relaxt beeld: strandfoto’s van geklede en naakte soldaten. Andere foto’s laten soldaten met huisdieren zoals konijnen en varkens zien. Een winters kiekje toont een Duitser in een iglo. Vanaf 1942 veranderen de foto’s. De Duitsers beginnen met de bouw van de Neue Westwall. Zij graven zich in omdat de oorlog aan het oostfront het uiterste aan mankracht eist. Hoek van Holland en IJmuiden worden zwaartepunten in de Westwall. Later komen daar nog Den Helder en Walcheren bij. Hoek van Holland en IJmuiden kregen in 1944 de militaire status van Festung en werden voorzien van bunkers van het type 608.

Oberst Neumann werd vestingcommandant. ,,Deze fanatieke nazi bleef tot begin 1945 en wilde de stelling tot het uiterste verdedigen’’, wist De Krom. ,,Hij is bekend geworden omdat hij de opstand van de Georgiërs op Texel heeft neergeslagen. Wij weten veel over de aanleg van de Atlantikwall omdat de geallieerde luchtmacht twee keer per week foto’s maakte. Zo zien wij op de foto’s de aanleg van bunkers, die later onder het zand werden gecamoufleerd. Veel bunkers zijn bij de waternood van 1953 letterlijke weggespoeld maar ook in 1943 zijn er bunkers weggezakt door het wegspoelen van zand. Aan de landzijde werd de Festung beschermd door een tankgracht met slechts enkele doorlaatpunten, die werden beschermd met bunkers. Bij de Waalbrug staan vijf bunkers.’’

Er zijn al veel bunkers verdwenen maar er zijn ook veel restanten van de Atlantikwall in het landschap behouden gebleven. Peter de Krom is voorzitter van de stichting Stelling 33, die zich inzet voor het behoud van dit weerstandspost bij de Oranjesluis in Maasdijk. ,,Wij kunnen paden aanleggen langs de bunkers in de Maasdijk met beton dat is vrijgekomen van de sloop van andere bunkers’’, zei De Krom. ,,Bedrijven kunnen bijvoorbeeld een vierkante meter beton sponsoren. Het is mogelijk vaartochten te houden over de tankgracht en bij aanlegsteigers uit te stappen. Bij de bunkers kan dan een klein terrasje met een foodtruck komen om iets te nuttigen.’’

,,Sommige bunkers zijn na de oorlog tien jaar bewoond geweest omdat er te weinig huizen waren. Het is mogelijk bunkers in te richten voor duurzame recreatie. Ik erger mij in Hoek van Holland rot aan al die strandhuisje. Kleinschalig en duurzaam recreëren in een bunker is een goed alternatief. Wij hebben bijvoorbeeld subsidie gekregen voor de herbestemming van de telefoonbunker. Het is een rijksmonument maar verkeert in slechte staat. Met een oppervlakte van 20 vierkante meter kunnen wij er een tiny house van maken. Wij hebben ook een meubellijn met klapstoelen van zandzak ontwikkeld. De wapening van gesloopte bunkers wordt gebruikt voor kleerhangers en verlichting.’’

Presentatie Historisch Jaarboek 2018

De gemeente Westland gaat meer aandacht en geld besteden aan het cultuurbeleid. Deze belofte deed wethouder Piet Vreugdenhil op zaterdag 15 september tijdens de presentatie van het Jaarboek van het Genootschap Oud Westland in de Nieuwe Haven in Ter Heijde. Hij overhandigde de twee eerste exemplaren van het jaarboek aan Gert Kögeler en mevrouw Mia Vijverberg-Jessen. De bijeenkomst werd bijgewoond door 125 bezoekers.

De vader van Gert, Wim Kögeler was tussen 1977 en 1995 voorzitter van het Genootschap. Bij zijn aantreden bevond het Genootschap Oud-Westland zich in een neerwaartse spiraal. Het bestuur vergaderde jarenlang niet en het Genootschap ontplooide nauwelijks activiteiten. Onder de leiding van Wim Kögeler werd de weg naar boven weer gevonden.

Aad Vijverberg schreef ‘De Canon van de kassen. De geschiedenis van de Nederlandse glastuinbouw in 50 verhalen’. Het boek beschrijft in een notendop de tuinbouw van 1270 tot 2002. Ook heeft hij vele artikelen geschreven in het Historisch Jaarboek.

Orkaan teisterde in 1973 Westland

,,Nieuwe kas Beekenkamp stortte als dominostenen in elkaar’’

De Beekenkamp Groep is een honderd procent Westlands familiebedrijf met traditie. Teruggekeerd van de politionele acties in Indonesië begon Govert Beekenkamp in 1951 een tuinbouwbedrijf in Maasdijk. Thans telt de Beekenkamp Groep wereldwijd 2600 werknemers.

Afgelopen mei brachten leden van het Genootschap Oud-Westland tweemaal een bedrijfsbezoek aan Beekenkamp. Directielid Annie Beekenkamp (61), oudste dochter van de oprichter, vertelde over de begintijd en de groei van dit familiebedrijf. ,,Mijn vader kwam uit ’s-Gravenzande en mijn moeder uit De Lier’’, zei Beekenkamp. ,,De zoektocht leidde in 1951 naar een bedrijf in Maasdijk, dat te koop stond. Mijn moeder vond het als Lierse aanvankelijk helemaal niet leuk in Maasdijk te gaan wonen maar het is uiteindelijk allemaal goed gekomen.’’

Govert Beekenkamp begon in Maasdijk als groenteplantenkweker maar zocht meer uitdaging. Bij de bank vroeg hij om contact met hem op te nemen als er een bedrijf te koop was. Die kans deed zich al snel voor. ,,Een bedrijf aan de Oude Campsweg liep niet goed’’, zei Annie Beekenkamp. ,,Mijn vader heeft het bedrijf toen overgenomen. Er werkten zestig mensen, die al maanden geen salaris meer hadden gehad. Mijn vader is toen met dertig mensen verder gegaan. Deze kregen duizend gulden voorschot op hun salaris. Op deze wijze kreeg mijn vader veel goodwill bij het personeel.’’

Soms had het bedrijf letterlijk te maken met tegenwind. Annie Beekenkamp weet zich een orkaan uit 1973 nog als de dag van gisteren te herinneren: ,,Ik kwam thuis van school en zag het voor mijn ogen gebeuren. Wij hadden net een nieuwe kas van 5000 vierkante meter, die door de storm als dominostenen in elkaar stortte. Mijn vader wist kort daarvoor nog de jonge planten uit deze kas te redden.’’ De tegenslag stond de groei van het bedrijf echter niet in de weg. In 1980 vond de aankoop van Lyraflor plaats, twee jaar later gevolgd door het opzetten van Beekenkamp verpakkingen.

,,Mijn vader had een goede neus om de juiste mensen op de juiste plaats neer te zetten’’, zei Beekenkamp over de groei van het bedrijf, die in de jaren negentig in een stroomversnelling terecht kwam. ,,Hij zette locaties voor chrysantenstekken op in Oeganda en Ethiopië. Deze keuze was ingegeven door een mix van goedkope arbeid en het klimaat waardoor er weinig kosten voor energie zijn. Mijn vader kreeg een aanbod Novaplant over te nemen. Dit bedrijf rendeerde toen nog goed maar wist dat de toekomst moeilijk was. De locaties in Frankrijk hebben wij nog steeds.’’

Eigen ras

De ontwikkelingen in de veredeling gingen door. ,,Toen wij Lyraflor overnamen hadden wij nog geen eigen rassen’’, zei Beekenkamp. ,,Wij merkten dat de markt veranderde en hebben Delta Stek overgenomen. Het geheel werd samengevoegd tot Deliflor. Sinds die tijd is alles wat wij via Deliflor afleveren eigen ras. In 2000 heb ik samen met mijn zus Margriet de aandelen van het bedrijf overgenomen. Ik werkte al op het bedrijf en dacht: wat hier gebeurt, dat kan ik ook. Ik ben onder andere verantwoordelijk voor de werkmaatschappijen van de Beekenkamp Groep.’’

Maatschappelijke erkenning kwam er toen de Beekenkamp Groep in 2015 door de Hillenraad 100 werd uitgeroepen tot het familiebedrijf van het jaar. Het bedrijf onderscheidt zich in maatschappelijk ondernemen door in plaats van geld vooral diensten te verlenen. Zo heeft de scouting uit Naaldwijk een nacht op het terrein in Maasdijk gekampeerd en kregen de scouts uit Maasdijk voor het vervoer van materiaal de beschikking over een vrachtwagen van Beekenkamp.

Herdenking Slag bij Vlaardingen 1018

Vlaardingen ligt dicht bij het Westland maar toch weten Westlanders doorgaans niet veel van deze stad aan de Nieuwe Waterweg. Slechts drie vingers gingen omhoog toen stadsarcheoloog Tim de Ridder tijdens een lezing voor het Genootschap Oud Westland vroeg wie op de basisschool heeft geleerd dat in 1018 de slag bij Vlaardingen plaats vond.

Tijdens deze slag op 29 juli 1018 versloeg de Hollandse graaf Dirk III een veel sterker leger van de Duitse keizer Hendrik II. De overwinning was het begin van een bloeiperiode van de stad. ,,In de 11^de eeuw was Vlaardingen een van de weinige belangrijke steden in de graafschap Holland’’, zei De Ridder. ,,Tijdens de slag in 1018 stond er in Vlaardingen nog een kleine burcht maar die was tegen het einde van de eeuw gegroeid tot een echte versterking, een castrum. In 1231 had graf Floris IV een hof te Vlaardingen en beschikte de stad over het koninklijk recht de wildernis in de omgeving te ontginnen.’’

In Vlaardingen hebben opgravingen plaats gevonden om tot meer kennis te komen van deze tijd waarover weinig bekend is uit schriftelijke bronnen. Nabij de Grote Kerk zijn 41 graven uit de periode 1000 tot 1050 gevonden. ,,De graven bevatten goed geconserveerde bot- en stroresten. Aan de hand daarvan hebben wij een gezichtsreconstructie kunnen maken’’, zei archeoloog De Ridder. ,,Ook zijn er drie schepen opgegraven, die in Vikingtraditie waren gebouwd. Het hout is waarschijnlijk afkomstig van Vikingen, die zich in Engeland hadden gevestigd.’’

Kees Nieuwenhuijsen schetste een beeld van de graafschap Holland als deel van Frisia, dat zich uitstrekte van de Weser in Duitsland tot het Zwin in Vlaanderen. Frisia behoorde tot het bisdom Utrecht en de bisschop bezat ook in de omgeving van Vlaardingen uitgebreide landerijen. De Utrechtse bisschop Adelbold kreeg het in de periode voor de slag bij Vlaardingen aan de stok van de Hollandse graaf Dirk III, die zich na ontginning als eigenaar van deze gronden bleef zien. De bisschop kreeg in april 2018 op de Rijksdag in Nijmegen de Duitse keizer Hendrik II aan zijn zijde toen ook handelaren uit Tiel zich bij de keizer beklaagden over de ‘illegale’ tollen, die Dirk voor de doorgang over de rivier langs Vlaardingen inde.

Graaf Dirk weigerde op de landdag in te binden waarna de keizer een leger onder leiding van Godfried, de hertog van Neder-Lotharingen op hem afstuurde. Het keizerlijke leger telde tussen de 1000 en 3000 manschappen maar was geen partij voor het voor kleinere maar zeer gemotiveerde leger van graaf Dirk. Hoewel dit legertje slechts enkele honderden manschappen veelal boeren telde, wist het de veel minder gemotiveerde soldaten van de keizer te verslaan. Deze zetten het op een lopen na een onjuist gerust dat hun aanvoerder op de vlucht was geslagen. Op 9 en 10 juni wordt de slag nagespeeld in de Broekpolder in Vlaardingen.

MKB Westland in gesprek met Het Genootschap Oud-Westland

Economie en cultureel erfgoed kunnen elkaar versterken

Het Genootschap Oud-Westland is onlangs in gesprek geweest met Henk Salome, voorzitter van MKB Westland met als doel met elkaar van gedachten te wisselen omtrent het cultureel erfgoed in Westland.

Volgens het Genootschap is er binnen de gemeente Westland te weinig aandacht voor behoud van het cultuurhistorische erfgoed. Beeldbepalende gebouwen worden te gemakkelijk afgebroken als deze nieuwe ontwikkelingen in de weg staan. Voormalig burgemeester Van der Tak heeft vorig jaar toegegeven dat het cultureel erfgoed de afgelopen collegeperiode 2014-2018 te weinig onder de aandacht is gekomen. Het accent lag in deze periode op economie en zorg. Wil van den Bos, voorzitter van Het Genootschap benadrukt dat economie en cultureel erfgoed elkaar juist kunnen versterken.

Salome heeft aangegeven de zorg van het Genootschap Oud-Westland te begrijpen. “Er is een mooie taak weggelegd voor Het Genootschap om de mening van de gemiddelde Westlander over cultureel erfgoed te laten kantelen. Wellicht dat Westlanders dan wat zuiniger zijn op onder meer de monumenten. MKB ziet zeker mogelijkheden voor het stimuleren van het toerisme in de gemeente Westland en de groei van de voedingstuinbouw. Een bezoek aan een kas is voor een breed publiek aantrekkelijk vanwege de interessante toepassing van de meest diverse, moderne technieken op gebied van gewasbescherming, energie en waterzuivering.”