Auteur: Frank de Klerk

Het jaar 2010 kenmerkt zich als een bijzonder jaar. Opgericht in 1935 is op 27 maart 2010 het 75- jarig jubileum in een feestelijke bijeenkomst gevierd in de prachtige Dorpskerk in „s-Gravenzande.
Op 27 november is het prachtige kunstboek “Schilders van het Westland “ van 1500 tot heden gepresenteerd. Voor het eerst worden de artistieke kanten van het Westland belicht, nadat het zijn allure nagenoeg uitsluitend had ontleend aan de tuinbouw. Dit gebeurt samen met de presentatie in een drieluik van het Museum het Prinsenhof in Delft, Het Westlands Museum in Honselersdijk en Kunstzaal van Heijningen in den Haag.

Door het naar buiten treden van het Genootschap gaat er een permanente uitnodiging uit naar geïnteresseerden om lid te worden. Daardoor groeit het Genootschap ook dit jaar weer en wordt de grens van 500 leden overschreden. De laatste vier jaar is het Genootschap met gemiddeld 40 leden per jaar gegroeid.
Kortom het Genootschap Oud-Westland is vitaal en bruist van de activiteiten.

Feestelijke jubileum bijeenkomst op 27 maart in de Dorpskerk te ‟s-Gravenzande.
Door de voorzitter Wil van den Bos Czn werd een feestrede uitgesproken, waarvan de tekst integraal is opgenomen in het jaarboek 2010. Dat zelfde geldt voor de lezingen die zijn verzorgd door prof. dr. Jaap J. van Duijn, “Crisis en innovatie in de tuinbouw”, en dr. Johan Joor, “Staat, straat en strand in Nederland in de Napoleontische tijd”.
De bijeenkomst werd door ongeveer 225 leden bezocht.

Ledenvergaderingen met lezingen.

Op woensdag 10 februari hield Annette de Wit een lezing over “Zeevarende gemeenschappen” met extra aandacht voor Ter Heijde.
Zij heeft extra aandacht besteed aan Ter Heijde in vergelijking met andere vissersplaatsen als Maassluis en Schiedam. Ondanks het feit, dat haar wat Ter Heijde betreft niet zoveel bronnen ter beschikking staan, heeft zij toch kans gezien het leven in tal van zijn facetten in dit vissersdorp uit de zeventiende eeuw te reproduceren. Ze heeft daartoe een enorme hoeveelheid feitenkennis opgedoken uit de archieven van de betrokken plaatsen. Met name heeft zij veel aandacht besteed aan de rol van de vrouw in de visserij, die niet alleen bestond uit het boeten van netten en dergelijke. Ook over hun rechtspositie wist zij interessante zaken te vertellen. Met name over het innen van erfenissen. Vaak hadden zij ook een rol bij de afzet van de vis. Ook het zeemanshuwelijk, waarbij heimwee, ongerustheid en overspel een rol speelden, werd niet vergeten. De lezing werd geboeid door de aanwezigen gevolgd en bleek een goede inkijk te geven van het leven in genoemde havenplaatsen.
Van haar hand is over dit onderwerp een boek verschenen, dat op boeiende wijze het leven in die vissersplaatsen schetst. De lezing werd bezocht door ca. 140 leden.

Op dinsdag 20 april hield dr. Thimo de Nijs een lezing over „De verdwenen middenstand van het Westland‟
Rond 1900 was een bloeiperiode van de kleine buurtwinkels. Daarnaast waren er veel straatventers. In zijn boek “Op zoek naar de verdwenen middenstand” (Hilversum 2007) schrijft Thimo de Nijs dat begin 20ste eeuw ook de typische middenstandsmentaliteit ontstond. Hij geeft een aantal kenmerken: hard werken, familiezin, zelfstandigheid en een zeker wantrouwen ten opzicht van de overheid. Veel winkeliers hadden niet zo‟n behoefte aan „bescherming‟ zoals bijvoorbeeld de regulering van de winkeltijden in de wet van 1930.
De winkel op de hoek werd meestal gedreven door een echtpaar. Ook de kinderen moesten meewerken, bijvoorbeeld door de boodschappen rond te brengen of de zaak te vegen. Voor weduwen was een winkeltje vaak een manier om met haar kinderen te overleven.
De kleine zelfstandige winkelier werd vanaf het begin van de 20ste eeuw bedreigd door verschillende vormen van het grootwinkelbedrijf. Daartoe behoorden warenhuizen zoals de HEMA (opgericht in 1926) en het filiaalbedrijf, zoals Albert Heijn. Filiaalbedrijven konden kosten besparen door op grote schaal in te kopen of zelf te produceren en gezamenlijk reclame maken.
Het aantal bezoekers bedroeg ca. 90 personen.

Op dinsdag 5 oktober hield Henk Willemsen een lezing over Franciscus Verburch, de Druivenpastoor.
Pastoor Magister Franciscus Verburch was de eerst benoemde pastoor in het Westland. Hij combineerde zijn priesterstudie met een academische opleiding. Studeerde in 1645 af als Magister en werd op 6 december 1646 in Amsterdam tot priester gewijd. Vanaf 24 augustus 1647 was hij pastoor van ’t Westland.
Verburch voerde een constante strijd tegen de armoede en werd daarin gesterkt door zijn bijzondere positie t.o.v. het Huis van Oranje, het Huis van Stuart en zijn relatie tot de familie „Van Oldenbarneveldt‟. Hij vervulde daarbij een duidelijke scharnierfunctie tussen de kennis van de monniken in de uithoven en de ontwikkeling van de tuinbouw in deze streken.
In een goed verzorgde presentatie trachtte de inleider een beeld uit het leven van pastoor Verburch tot leven te brengen, hem te schilderen in zijn tijd. Ongeveer 135 leden waren op deze lezing af gekomen.

De laatste lezing van dit jaar was op woensdag 1 december. dr. Ronald Prud’Homme van Reine nam ons mee terug in de tijd naar De admiraliteit van Rotterdam en Willem van de Velde de Oude en het Westland.
De bloei van de zeevaart was een van de fundamenten van de rijkdom van de Nederlandse Republiek. Deze bloei leidde ook tot een groot aantal oorlogen.
De befaamde zeeschilders en tekenaars Willem van de Velde, vader en zoon, waren getuige van diverse zeeslagen en dienen de auteur daarom als voorname bron. In Prud’homme van Reines lezing stond de samenhang tussen het maatschappelijk leven en de ‘gouden vloot’ centraal. Hoe werd de vloot gefinancierd en georganiseerd, hoe kon er zoveel invloed uitgeoefend worden op de cultuur van de Gouden Eeuw, en waarom trad er binnen enkele decennia al een kentering op in dit succesverhaal? Opkomst en ondergang van Nederlands gouden was een interessante lezing die de zeventiende-eeuwse zeevarende natie tot leven bracht.
Hoewel de eerste winterse sneeuw in ruime hoeveelheid neerdwarrelde waren toch nog ca 80 personen naar de lezing gekomen.

In dit jaaroverzicht mag zeker niet ontbreken dat op 27 november het boek “Schilders van het Westland van 1500 tot heden” is gepresenteerd.
Op initiatief en door de niet aflatende energie van Maarten van der Schaft is een prachtige verzameling schilderijen over het Westland „bij elkaar gebracht‟, beschreven en gefotografeerd door Ron Nieuwenhuizen. Het Genootschap heeft hieraan graag platform geboden en het uitgeven van het boek mogelijk gemaakt, samen met uitgeverij Scriptum Art te Schiedam.
Daarbij mogen ook niet belangrijke subsidie verleners en sponsoren vergeten worden. In de pers is ruim aandacht voor het project geweest en ook museaal is er veel aandacht. Het Prinsenhof in Delft, het Westlands Streekmuseum en de Kunstzaal van Heijningen wijden tentoonstellingen aan de beschreven schilderijen.
Het is redelijk uniek dat deze artistieke kant van het Westland is getoond.

Excursie

De dagexcursie werd gehouden op zaterdag 12 juni naar Schipluiden en stond onder leiding van Jacques Moerman. We werden ontvangen in „Op Hodenpijl‟, de kerk bezocht en stilgestaan bij de historie ervan en het omringende gebied. Daarna naar het dorp Schipluiden, waar een bezoek is gebracht aan de kasteelruïne van Keenenburg. Vervolgens waren in de oude Dorpskerk veel herinneringen aan dit kasteel te zien. Een korte dorpswandeling gemaakt en daarna het Museum Het Tramstation bezocht met o.a. vondstmateriaal van de Keenenburg. Alles bij elkaar een boeiende excursie onder bekwame leiding.
De excursie werd bezocht door ca. 65 personen.

Bestuursvergaderingen

Het bestuur vergaderde vijfmaal; n.l. op 19 januari, 29 maart, 18 mei, 7 september en 8 november.

In de jaarvergadering op woensdag 10 febr. is er afscheid genomen van penningmeester Max van der Spek, die de functie van penningmeester 16 jaar heeft vervuld. De voorzitter Wil van den Bos Czn bedankt Max voor het vele en toegewijde werk wat hij voor het Genootschap heeft gedaan. Ook mevrouw van der Spek wordt daarin betrokken omdat zij een heel aantal jaren de administratie heeft gevoerd van het ledenbestand en de productie van de convocaties voor de lezingen en jaarvergaderingen heeft verzorgd.
Later in het jaar, voor Koninginnedag, kreeg Max van der Spek de versierselen opgespeld van Lid in de Orde van Oranje-Nassau door Sjaak van der Tak, burgemeester van de gemeente Westland.
De heer van der Spek wordt gecomplimenteerd voor het zorgvuldige, lees zuinige, beheer van de financiën. Het is elk jaar weer verrassend dat het Genootschap met de contributie van op dit moment € 15 de kosten kan dekken. En de administratie werd gevoerd middels een tabellarisch kasboek, wat in de huidige tijd vermeldenswaard is.
In de ontstane vacature wordt mevrouw M.J.B.M. (Meena) van der Velden door de vergadering verkozen als nieuw bestuurslid, als beoogd opvolger van de penningmeester Max van der Spek.

De samenstelling van het bestuur wordt daarmee:

Jaarboek en Publicatiecommissie

De 23e editie van het jaarboek van het 75-jarig Jubileumjaar werd in de oktobervergadering gepresenteerd. Het jaarboek was extra dik met onder andere de feestrede van de voorzitter en de beide lezingen die op 27 maart zijn uitgesproken.
De samenstelling van de Publicatiecommissie is ongewijzigd gebleven en bestaat uit: Mevrouw T. Werner-Berkhout, en de heren K.F. van Dijk, drs. L.J.M. van den Ende (voorzitter) en G.J.T.C. Hamel.

Ledenbestand

Het aantal leden bedroeg 456 op l januari 2010. In het verslagjaar 2010 heeft zich de ledenaanwas doorgezet. Daarmee zet de opgaande lijn zich voort en mag het Genootschap zich verheugen in een groeiende belangstelling.
Het aantal nieuwe leden bedraagt 67 leden.
Het aantal opzeggingen bedraagt slechts 15 leden.
Deze cijfers resulteren in totaal aantal leden van 511 op 31 december 2010.

We betreuren het overlijden van een tweetal leden, te weten;
De heer L.M. v.d. Ban, de Lier
De heer J.A. van der Eyk, Naaldwijk

Leen Valstar, secretaris

In onderstaand verslag wordt duidelijk dat de geschiedenis van de regio Westland in toenemende mate in de belangstelling staat. We zien een gestaag groeiend aantal deelnemers bij de lezingen. Mensen vinden het steeds interessanter in de historie te duiken.

Ledenvergaderingen met lezingen

Op woensdag 11 februari 2009 gaf drs. Jasper de Bruin een lezing handelend over de Romeinse tijd in het Westland en welke rol de nederzetting te Naaldwijk daarin speelde.
Aan de Zuidweg, even ten zuiden van de dorpskern van Naaldwijk, is een groot aantal sporen en vondsten uit de Romeinse tijd en de Middeleeuwen te voorschijn gekomen. De onderzoekslocatie ligt op een steenworp afstand van de opgravingen van Jan Hendrik Holwerda, die in de jaren 30 van de vorige eeuw al uitgebreid onderzoek deed naar de restanten van wat hij dacht een inheems-Romeinse nederzetting. Holwerda’s vermoedens klopten gedeeltelijk, want na een inheems-Romeinse fase ontstond tegen het einde van de 2de eeuw een nederzetting die zich nauwelijks laat vergelijken met andere Romeinse vindplaatsen uit de regio. Hoewel de aanwijzingen zich opstapelen dat zich ergens in de directe omgeving een steunpunt van de Romeinse vloot (de Classis Germanica Pia Fidelis) moet hebben bevonden, is de verwachting van Romeinse militaire aanwezigheid in de nederzetting maar ten dele uitgekomen. Het relatief kleine onderzochte oppervlak is slechts een kijkgat gebleken in een complexe nederzetting, waarvan de lay-out zich nog het meest laat vergelijken met die van een Romeinse vicus. Uit de sporen uit de Vroege-Middeleeuwen, destijds door Holwerda als “Frankisch” bestempeld, konden de plattegronden van tenminste twee boerderijen worden gereconstrueerd. Sporen van bewoning uit deze periode zijn voorafgaand aan het onderzoek nog nauwelijks in dit deel van Nederland aangetroffen. „De nederzetting te Naaldwijk II- Terug naar de sporen van Holwerda‟ slaat een brug naar het inmiddels 70 jaar oude onderzoek en geeft daarmee de aanzet tot nieuwe ideeën over de rijke bewoningsgeschiedenis van Naaldwijk.
Jasper de Bruin bleek niet alleen een zeer deskundig en gemotiveerde onderzoeker te zijn, maar wist ook op enthousiaste wijze de zaal te boeien en mee te nemen naar twee duizend jaar geleden. De lezing werd bezocht door ca. 140 personen.

Op dinsdag 21 april 2008 hield dr. Charles van Leeuwen een lezing over Stalpart van der Wiele, Werken aan vrede en verzoening in het Westland anno 1621.
Al op jonge leeftijd werd Charles van Leeuwen geboeid door Stalpart en wijdde hij er als scholier een scriptie aan. Toen hij een onderwerp voor een proefschrift zocht kwam hij als vanzelf bij Stalpart terecht. Een overweging daarbij was, dat hij enkele jaren in Italië heeft gewoond en in zijn liederen – niet zelden met Italiaanse melodieën- tal van Italiaanse heiligen bezingt.
Politiek verantwoordelijken voor vredesonderhandelingen besteden steeds meer aandacht aan wat we wel aanduiden als ‘healing sick memories’, het omgaan met collectieve geweldstrauma’s en doorziekende vijandsbeelden in oorlogsgebieden. Er is geen duurzame vrede mogelijk als er niet eerst een verzoening heeft plaatsgevonden, in werkelijkheid én in het levende geheugen van mensen. Het samen leren verwerken van geweldservaringen is een belangrijke factor geweest in het welslagen van het vredesproces in Noord-Ierland, terwijl het niet hanteerbaar zijn van die ervaringen een vredesoplossing in gebieden als Palestina, Ruanda en Kosovo in de weg blijft staan. Welke manieren zijn er om een ziek geheugen te behandelen?
Met deze vraag in ons achterhoofd zouden we opnieuw willen kijken naar de tijd van de Tachtigjarige Oorlog: hoe beleefden mensen de (burger)oorlog en hoe gingen ze om met traumatische gebeurtenissen als de Beeldenstorm, invasies van vijandelijke legermachten, politiek en religieus radicalisme en telkens oplaaiend geweld? In het bijzonder kijken we naar het werk van de in Den Haag geboren en in Delft en omstreken werkzame priester Jan Baptist Stalpart van der Wiele (1579-1630), een missionaris die zijn pastorale activiteiten en literaire oeuvre in dienst stelde van het werk voor vrede en verzoening. Hij overleed op een moment toen de oorlog op zijn hevigst was en de tegenstellingen onoverbrugbaar leken: hij heeft zijn vredesdroom dan ook niet op aarde verwezenlijkt gezien. Zijn levensverhaal en geschriften zijn evenwel een aangrijpende bron van de hoop op vrede, visionair verwoord en hartstochtelijk beleden.
Voor de eerste keer in de geschiedenis van het Genootschap werd er tijdens de lezing door de inleider met veel passie een lied gezongen. Een van de vele liederen die door Stalpart van der Wiele was geschreven.
De lezing werd bezocht door ca. 80 personen.

Op woensdag 7 oktober 2009 zou drs. Annette de Wit een lezing houden over Zeevarende gemeenschappen met extra aandacht voor Ter Heijde, ware het niet dat zij op de dag zelf zich ziek moest melden en niet in staat was de lezing te houden.
Jacques Moerman uit Schipluiden is onmiddellijk bereid de taak van Annette de Wit over te nemen. Onder de titel ‘Het vervoer over vaarten en vlieten in en om Delfland’ gaat hij enthousiast aan de slag.
Vanaf de Middeleeuwen tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw werden de waterwegen van Delfland intensief gebruikt voor het vervoer. Het zeil, de roeiriem, het trekpaard en de vaarboom waren belangrijke hulpmiddelen om de schepen voort te bewegen. Veel boerderijen waren georiënteerd op het water, evenals een aantal kastelen en buitenplaatsen.
Aardig is het feit, dat de pastoor van de kerk bij Hodenpijl een eigen schuitje had waarmee hij de parochianen bezocht. Kortom: Moerman redt de lezingavond in Monster op voortreffelijke wijze.
In de streek herinneren rolpalen, boogbruggetjes, vaarsloten en jaagpaden nog altijd aan de regionale scheepvaart. Verdwenen zijn de windassen, botenhuizen en secreten langs het water.
In de lezing wordt uitgebreid aandacht besteed aan het groentevervoer naar de veiling en de vrachtvaarders van Schipluiden. We volgen de trekschuitroute van Den Haag (Rijswijk) naar Rotterdam en die van Delft naar Vlaardingen/Maassluis. De spreker gebruikt naast opnamen van huidige situaties ook afbeeldingen van oude kaarten, prenten en schilderijen.
Hoewel ongetwijfeld Heijenaars en inwoners van Monster speciaal voor de zeevaart gekomen zijn, maken ze toch een uiterst boeiende avond mee. Geen zout water dus, maar zoet. Op voortreffelijke wijze viel Jacques Moerman in en bezorgde de aanwezigen een boeiende avond.
De lezing werd bezocht door ca 130 leden.

Op dinsdag 1 december 2009 was het opnieuw Jacques Moerman die de lezing verzorgde in de Hoornbloem in den Hoorn. Ook de leden van de Historische Vereniging Oud Schipluiden ontvingen een uitnodiging voor deze lezing.
De titel van de lezing was „Kastelen en buitenplaatsen in en om Midden-Delfland‟.
In en om Midden-Delfland hebben zo’n zestien kastelen gelegen, waaronder vier in Schipluiden, namelijk Groeneveld, Hodenpijl, Dorp en Keenenburg. De ontwikkeling van de kasteelbouw in West-Nederland is in Midden-Delfland goed te volgen. De Hoekse en Kabeljauwse twisten, de Tachtigjarige Oorlog en de Franse tijd maakten achtereenvolgens een einde aan de adellijke huizen in de vermelde regio. In Groeneveld en Hodenpijl ontstonden later buitenplaatsen van voorname stedelingen. Opgravingen en veldverkenningen hebben in de laatste decennia veel extra informatie over deze huizen bekend gemaakt.
Met behulp van een uitgebreid beeldoverzicht schetste Jacques Moerman de geschiedenis van de kastelen en buitenplaatsen van Midden-Delfland in het algemeen en van Schipluiden in het bijzonder. In de lezing werd niet alleen aandacht besteed aan de huizen en bewoners, maar ook aan de sporen in het landschap vroeger en nu.
Opnieuw was het een boeiende en inspirerende lezing die door het grote aantal van ca. 230 personen werd bezocht.

Joodse begraafplaats

Het Genootschap verzocht de gemeente Westland de Joodse begraafplaats aan de Opstalweg in Naaldwijk op de monumentenlijst te plaatsen. De begraafplaats dateert uit 1794 en in 1929 heeft de toenmalige gemeente Naaldwijk de begraafplaats overgenomen van de Nederlands Israëlitische Gemeente uit Den Haag. Gelukkig heeft de gemeente gevolg gegeven aan ons verzoek. Het Genootschap zal de gemeente verzoeken om een onderhoudsplan voor de begraafplaats vast te stellen.

Excursie

De dagexcursie werd gehouden op zaterdag 13 juni naar Delft.
We zijn ontvangen in de Nonnerie aan het St. Agathaplein gelegen achter het Prinsenhof. De excursie bestond uit een wandeling „in de voetsporen van Stalpart van der Wiele‟.
Onder leiding van gidsen van het Gilde Delft bezochten we o.a. het Begijnhof, de Oud Katholieke Kerk, Hippolytuskapel, Remonstrantse Gemeente. Dit waren (schuil)kerkjes waar veel over te vertellen was.
Het aantal deelnemers van de excursie was 51 personen.

Het aantal bezoekers van de lezingen in 2009 had een gemiddelde van ca. 145 personen, aanzienlijk hoger dan ooit.

Bestuursvergaderingen

Het bestuur vergaderde viermaal; n.l. op 21 januari, 31 maart, 15 september en 11 november.

Het bestuur bestaat uit de volgende personen:
Voorzitter: W. van den Bos Czn, van der Does de Willeboisstraat 15  2291 PX, Wateringen  voorzitter@oudwestland.nl
Secretaris: L.M. Valstar, Hondsdraf 31  2671 DM, Naaldwijk  secretaris@oudwestland.nl
2e Secretaris: P. van der Voort, Bospolder 31  2675 BM, Honselersdijk
Penningmeester: M.A.J. van der Spek, Doys v.d. Doesstraat 43  2678 TV, De Lier
Leden:
H.I.M. Groenewegen, Bereklauw 3  2671 WZ Naaldwijk
W.A. de Smit, De Backerstraat 97  2685 TD Poeldijk
Mevrouw T. Werner-Berkhout, Kerkweg 40  3155 EE Maasland

Jaarboek en Publicatiecommissie

De 22e editie van het jaarboek werd in de oktobervergadering gepresenteerd. De samenstelling van de Publicatiecommissie is ongewijzigd gebleven en bestaat uit: Mevrouw T. Werner-Berkhout, en de heren K.F. van Dijk, drs. L.J.M.van den Ende (voorzitter) en G.J.T.C. Hamel.

Ledenbestand

Het aantal leden bedroeg 441 op l januari 2009. In het verslagjaar 2009 heeft zich de leden aanwas doorgezet, die in 2007 was begonnen. Daarmee zet de opgaande lijn zich voort en mag het Genootschap zich verheugen in een groeiende belangstelling.
Het aantal nieuwe leden bedraagt 37 leden.
Het aantal opzeggingen bedraagt slechts 12 leden.
Deze cijfers resulteren in totaal aantal leden van 456 op 31 december 2009.

We betreuren het overlijden van negen leden, te weten;
De heer H.A.C. Steentjes, Naaldwijk
De heer W. van Soest, den Haag
De heer P. Hofman, Naaldwijk
De heer A.A. Langerak, Wateringen
De heer L. Gijsberts, den Haag
De heer F.C. Groen, Wateringen
De heer L. Bravenboer, Hoek van Holland
Mevrouw J.D. van Velden-van Baalen, ‘s-Gravenzande
Mevrouw J. van Eendenburg-v. Baalen, ‘s-Gravenzande

In Memoriam F.C. Groen

Op 9 oktober is te Wateringen op 89–jarige leeftijd overleden de heer F.C. Groen. De heer Groen is van 1976 – 1990 bestuurslid geweest van het Genootschap Oud-Westland en was gedurende een belangrijk deel van die periode notulist van de vergaderingen. Hij was in 1976 met o.a. de heer M.C.M. van Adrichem een van de her-oprichters van het Genootschap na het aftreden van de heer J. Emmens.
In 1984 heeft hij het archief van het Genootschap op orde gebracht.
Voor het Historisch Jaarboek Westland schreef hij een vijftal artikelen over Wateringse onderwerpen. Naast zijn inzet voor het Genootschap was hij actief in de Historische Werkgroep Oud-Wateringen en Kwintsheul en voor het Museum voor Streek- en Tuinbouwhistorie.

Leen Valstar, secretaris

Algemeen

In de vergadering van 25 november 2008 is door de benoeming van W.A. de Smit tot nieuw bestuurslid voorzien in de vacature door het vertrek van A.F. Middelburg. Omdat communicatie in toenemende mate belangrijk is voor het Genootschap zal dat het bijzondere aandachtsgebied voor dit nieuwe bestuurslid zijn. Mevr. T. Werner-Berkhout heeft, na instemming van de ledenvergadering, haar periode met 1 jaar verlengd.

Ledenvergaderingen met lezingen

Op woensdag 20 februari gaf mevrouw drs. M.E. Spliethoff, kunsthistorica en gespecialiseerd in Nederlandse schilderkunst in het algemeen, conservator schilderijen, prenten en tekeningen van Paleis Het Loo Nationaal Museum te Apeldoorn, een lezing over “Hofleven ten tijde van Frederik Hendrik op het huis Honselersdijk, de inboedel, schilderijen en enkele stukken in de collectie Het Loo”.
Marieke Spliethoff vertelde hoe ze een ‘speurtocht’ had ondernomen door drie gebouwen van de buitenplaats Honselersdijk, te weten het hoofdgebouw en de twee bijgebouwen het Domeinkwartier en de Nederhof. De zoektocht moest de datering opleveren van twee schilderijen, die in het bezit zijn van het Westlands archief. De schilder te achterhalen en de plaats waar ze hebben gehangen in de gebouwen.
Misschien mag je wel zeggen dat de lezing ons in een kort bestek inzicht gaf in de historie, met zijn bouwwijze, bouwstijlen, kunstuitingen, mentaliteit, politiek verhoudingen enz. Vandaag de dag kunnen we ons nog moeilijk voorstellen dat die bestaan heeft en nog wel vlak naast de deur in Honselersdijk. Ze gaf een inkijk in het hofleven van die tijd. De lezing werd bezocht door 105 mensen.

Op woensdag 9 april 2008 hield de heer drs. J.A. Waasdorp, archeoloog werkzaam bij de gemeente Den Haag, sinds de oprichting van die afdeling in de jaren tachtig, een lezing over de bewoning in de duinen, kuststreek, met name het Westland van de ijzertijd tot en met de middeleeuwen.
In de duinen bij Solleveld werden verschillende graven uit de 6e en 7e eeuw blootgelegd. Stap voor stap legde de heer van Waasdorp uit aan de hand van de beelden wat de opgravingen opleverden en plaatste de begravingen in een breder perspectief, gezien de voor Nederland unieke bootvormige begraving.
De lezing werd bezocht door 108 personen.

Op woensdag 24 september 2008 hield de heer dr. ir. A.J. Vijverberg een lezing over de Canon van de kassen. Het idee van de Canon van de Kassen ontstond in navolging van de Canon van Nederland. Aan de hand van vijftig onderwerpen wordt in het boek de Geschiedenis van de Nederlandse glastuinbouw onder de loep genomen. Het begint met glas en eindigt met de energie leverende kas. Er komen voor het overgrote deel onderwerpen uit het Westland aan bod, maar er is ook aandacht voor de glastuinbouw in Aalsmeer, Venlo, Vleuten en Rijnsburg.
Op boeiende wijze wist Aad Vijverberg zijn gehoor aan zich te binden. Duidelijk wordt zijn groot kennis van de Nederlandse glastuinbouw.
De lezing werd bezocht door ca 95 leden.

Op dinsdag 25 november 2008 hield de heer Th van Straalen een lezing over Begraven in en om de kerk.
De heer Thomas van Straalen hield een boeiende lezing en kwam tot de interessante conclusie dat het niet uit te sluiten is dat de Poeldijkse pastoor Verburch aan het begin van de achttiende eeuw in Monster begraven is. Hij baseert zijn uitspraak op een pagina die hij heeft gevonden in de kerkboeken van de grote kerk in het centrum van Monster, waarin de begrafenis – op 8 januari 1708, 7 dagen na het overlijden van pastoor Verburch – is opgetekend van een Mr. Franciscus van der Burg.
Bovendien trof hem de vermelding dat de klokken gedurende twee uur luidden; een periode die aangeeft dat het om een belangrijk persoon ging.
De lezing van dhr. Van Straalen had met 130 aanwezigen een ruime belangstelling, die zo mogelijk nog meer werd aangewakkerd toen de afbeelding uit het kerkboek ter sprake kwam, die inzicht gaf waar pastoor Verburgh begraven is. Van Straalen stelt nadrukkelijk dat niet met 100% zekerheid kan worden gezegd dat het hier om de Poeldijkse pastoor Verburch gaat, maar stelt aan de andere kant dat hij hier wel van uit gaat, tenzij er documenten boven tafel komen die het tegendeel bewijzen.

Excursie

De dagexcursie werd gehouden op zaterdag 14 juni naar het Duingebied Solleveld te Monster. Daar zijn we rond geleid door medewerkers van het Duinwaterbedrijf Zuid-Holland. De excursie is door 43 leden bezocht.
Historie van het duingebied Solleveld is zeer bijzonder en bleek de moeite van het bezoek meer dan waard en sloot voortreffelijk aan bij de lezing zoals die door de heer Ab van Waasdorp kort daarvoor was gehouden..
Het is één van de weinige duinterreinen in Nederland waar oude en jonge duinen direct achter de zeereep aan elkaar grenzen. De aan de oppervlakte komende afzettingen van de oude duinen zijn kalkarm en zuur.
De oorspronkelijke al vrij vlakke delen zijn door de mens verder geëgaliseerd. Stelsels van lage walletjes en akkertjes, zowel in het open duin als in het bosgebied, getuigen van een vroeger landbouwkundig gebruik.

Het aantal bezoekers van de lezingen lag met een gemiddelde van ca. 110 gelijk aan 2007.

Bestuursvergaderingen

Het bestuur vergaderde viermaal; n.l. op 30 januari, 18 maart, 3 september en 4 november.

Samenstelling van het bestuur

In de vergadering van 25 november, voorafgaand aan de lezing, werd de heer W. A. de Smit benoemd als bestuurslid in de vacature die was ontstaan door het vertrek van A.F. Middelburg.

Het bestuur bestaat uit de volgende personen:
Voorzitter: W. van den Bos Czn, Van Der Does de Willeboisstraat 15  2291 PX, Wateringen  voorzitter@oudwestland.nl
Secretaris: L.M.Valstar, Hondsdraf 31  2671 DM, Naaldwijk  secretaris@oudwestland.nl
2e Secretaris: P.van der Voort, Bospolder 31  2675 BM, Honselersdijk
Penningmeester: M.A.J. van der Spek, Doys v.d. Doesstraat 43  2678 TV, De Lier
Leden:
H.I.M. Groenewegen, Bereklauw 3  2671 WZ Naaldwijk
W.A. de Smit, De Backerstraat 97  2685 TD Poeldijk
Mevrouw T. Werner-Berkhout, Kerkweg 40  3155 EE Maasland

Jaarboek en Publicatiecommissie

De 21e editie van het jaarboek werd in de oktobervergadering gepresenteerd. De samenstelling van de Publicatiecommissie is ongewijzigd gebleven en bestaat uit: Mevrouw T. Werner-Berkhout, en de heren K.F. van Dijk, drs. L.J.M. van den Ende en G.J.T.C. Hamel.

Ledenbestand

Het aantal leden bedroeg 411 op 1 januari 2008. In het verslagjaar 2008 heeft zich de leden aanwas doorgezet, die in 2007 was begonnen. Daarmee zet de opgaande lijn zich voort en mag het Genootschap zich verheugen in een groeiende belangstelling.
Het aantal nieuwe leden bedraagt 38 leden. Het aantal opzeggingen bedraagt slechts 11 leden. Deze cijfers resulteerden in een totaal aantal leden op 31 december van 441 leden.

We betreuren het overlijden van drie leden, te weten; De heer G.N.M. Grootscholten, Naaldwijk De heer J.W.H.Olijslagers, Wateringen De heer Jac. v. Staalduinen, Maasdijk

Leen Valstar, secretaris

Algemeen

In de jaarvergadering van 14 februari 2007 is door de benoeming van L.M.Valstar tot nieuw bestuurslid voorzien in de vacature door het vertrek van K.F. van Dijk. Het bestuur heeft hem vervolgens benoemd als secretaris. Hiermede is het na ruim 20 jaar tot aflossing van de wacht gekomen op deze post.

Zoals in het jaarverslag 2006 al gemeld zijn er in dit verslagjaar een aantal initiatieven uitgevoerd. Onder auspiciën van het Genootschap is het fotoboek ‘Monumentaal Westland’ over de Rijksmonumenten in het Westland uit gegeven. Hoewel de Stichting VSB Fonds Westland een garantiebedrag van € 22.000 als garantie voor dit project ter beschikking had gesteld, is deze garantiestelling niet aangesproken.
In een feestelijke bijeenkomst is op zaterdag 8 sept. 2007 door de voorzitter W. van den BosCzn het boek in de gerestaureerde Dorpskerk van ‘s-Gravenzande aan de wethouder van de gemeente Westland, de heer M.van der Zwan, overhandigd. Aansluitend zijn de boeken, die bij voorinschrijving waren besteld, uitgeleverd.
Het boek heeft een zeer positieve respons gehad en waarschijnlijk, mede naar aanleiding van de publiciteit rond de uitgave van dit boek, mag het Genootschap zich verheugen in een groeiende belangstelling. Het ledenaantal van het Genootschap is in het verslagjaar significant gestegen tot boven de 400 leden.

Een ander initiatief was het aanbrengen van een plaquette op de kapel van het Heilige Geesthofje in Naaldwijk, ter gelegenheid van het feit dat 200 jaar geleden de Joodse synagoge werd ingericht in de voormalige kapel. Deze gedenksteen is op 16 mei door Tom van den Ende en Harry Groenewegen onthuld. De kapel en het hofje zijn sinds enige tijd eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser, die aan de plaatsing van de plaquette medewerking heeft verleend.

Ledenvergaderingen met lezingen

Op woensdag 14 februari gaf de heer F.W. van Ooststroom, docent aan de faculteit industrieelontwerpen van de Technische Universiteit van Delft, een lezing over zomerhuizen bij boerderijen in het Westland. Hij is vanaf 1973 actief in de natuur en landschapsbescherming. De lezing werd bezocht door 110 mensen De aanwezige luisteraars hebben geboeid geluisterd naar de meer dan interessante voordracht.

Op woensdag 16 mei 2007 hield prof. J.C.H. Blom, die kort daarvoor afscheid had genomen als directeur van het NIOD, een lezing in De Kiem te ‘s-Gravenzande over de “geschiedenis van de Joden in Nederland”en toegespitst op het Westland. De lezing werd bezocht door ongeveer 120 personen.
De Joden vestigden zich vanaf eind 16e en 17e eeuw in vooral Amsterdam en steden als Rotterdam en Den Haag. Deze migratie, van ‘sefardische joden’, kwam op gang door de vervolgingen in Spanje en Portugal. In de 17e en volgende eeuwen kwam er ook een immigratiegolf tot stand vanuit Oost Europa uit landen als Duitsland, Polen, Rusland, Tsjecho-Slowakije, enz. Op het platteland vestigden zich hier en daar aan het eind van de 18e eeuw Joden en ook in het Westland, zoals ‘s-Gravenzande, Naaldwijk en Monster.

De archivaris van de Oude Kerk van Naaldwijk de heer A. Knoppert hield op dinsdag 9 oktober een lezing in en over de Oude Kerk. De lezing werd geïllustreerd met veel oud foto materiaal en was zeer informatief. Te zien was hoe de kerk begin 19e eeuw erg in verval was geraakt. Een daarop volgende grondige renovatie heeft hem in zekere zin gered van de ondergang. Op dit moment is de kerk na een aantal recente aanpassingen in prachtige staat.
De lezing werd door ca. 100 personen bezocht.

Op dinsdag 11 december 2007 hielden mevrouw en de heer van Winden-Tetteroo in de Hoeksteen in Maasdijk een lezing over het boek ´Mijn Dagboek´, oorlogskroniek van Kees Tetteroo.
Op verzoek van zijn oudere broer, die als missionaris naar Nieuw-Guinea vertrok, schreef Kees Tetteroo (1922-2001) wat er zoal in die tijd (oorlogsjaren 1940-19450) gebeurde. In de omgeving van zijn woonplaats, maar ook ver daarbuiten. De jonge Schipluidenaar blijkt een boeiend schrijver te zijn. Hij had een Sonderausweis, waardoor hij zich redelijk vrij kon bewegen. Drie keer was hij zelf betrokken bij een razzia en hij beschreef nauwkeurig hoe hij telkens weer ontsnapte. Het boek eindigt dramatisch voor de auteur en zijn verloofde.
De dagboeken vormen een waar geschiedenisboek.
De lezing werd door ca. 105 leden bezocht.

Excursie

De dagexcursie werd op zondag 3 juni 2007 gehouden naar de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG) in den Haag. Voor de excursie hadden zich ongeveer 70 mensen opgegeven, die naar de prachtige voormalige Portugese synagoge aan de Prinsessegracht in Den Haag waren gekomen.
Gezeten in de eeuwenoude banken van de voormalige Portugese synagoge (1726) luisterde iedereen aandachtig naar de woorden van Lex Levisson. Na een korte uitleg over de synagoge als gebouw nodigde de spreker iedereen uit om te komen kijken naar de tora rollen, waarvoor de heilige arke werd geopend.
Misschien mag wel gesproken worden van een unieke excursie. Het was een geslaagd sluitstuk van een reeks activiteiten die aandacht aan de Joden in Nederland en in het bijzonder aan de Joden in het Westland heeft besteed.
Ook het Museum voor Streek- en Tuinbouwhistorie, in Honselersdijk hield een tentoonstelling over ‘De Joodse gemeenschap in het Westland’ van 31 maart t/m 2 sept..

Het aantal bezoekers van de lezingen lag met een gemiddelde van ca. 110 iets hoger dan in 2006, en vertoont een opgaande lijn ten opzichte van voorgaande jaren.

Bestuursvergaderingen

Het bestuur vergaderde zesmaal; n.l. op 18 januari, 19 februari, 19 april, 25 juli, 11 september en
14 november.

Samenstelling van het bestuur

In de jaarvergadering werd de heer L.M. Valstar benoemd als bestuurslid. De heer K.F. van Dijk trad af als bestuurslid en als secretaris ad interim.

Het bestuur bestaat uit de volgende personen:
Voorzitter: W. van den Bos Czn, v.d. Does de Willeboisstraat 15  2291 PX, Wateringen, voorzitter@oudwestland.nl
Secretaris: L.M.Valstar, Hondsdraf 31  2671 DM, Naaldwijk, secretaris@oudwestland.nl
2e Secretaris: P.van der Voort, Bospolder 31  2675 BM, Honselersdijk
Penningmeester: M.A.J. van der Spek, Doys v.d. Doesstraat 43  2678 TV, de Lier
Leden:
Mevrouw T. Werner-Berkhout, Kerkweg 40  3155 EE, Maasland
A.F. Middelburg, Gasthuislaan 76  2694 BC, ’s Gravenzande
H.I.M. Groenewegen, Bereklauw 3  2671 WZ, Naaldwijk

Jaarboek en Publicatiecommissie

De 20e editie van het jaarboek werd in de oktobervergadering gepresenteerd. De heer A.P.M.van der Sande verlaat deze commissie als coördinator. Hij heeft aan alle 20 uitgaven zijn bijdrage geleverd. De heer L.J.M.van den Ende is zijn plaats benoemd als coördinator.
Mevrouw T. Werner-Berkhout is als nieuw lid tot deze Publicatie commissie toegetreden.

Ledenbestand

Het aantal leden bedroeg op l januari 355. Het verslagjaar 2007 heeft gezorgd voor een zeer opmerkelijke trendbreuk met voorgaande jaren. Het uitbrengen van het boek ´Monumentaal Westland´ en de publiciteit daarom heen en mogelijk de nieuwe ledenwerf folder zorgden voor meer aandacht en belangstelling. Daardoor is er een veel grotere aanmelding geweest van nieuwe leden dan voorgaande jaren.

Het aantal nieuwe leden bedraagt 66 leden. Het aantal opzeggingen bedraagt slechts 4 leden.

We betreuren het overlijden van negen leden, te weten;
Dhr. A.A. Breumelhof, Poeldijk
Dhr. P. Ridder, de Lier
Dhr. A.L. van Marrewijk, Kwintsheul
Mevr. M. Prins, Honselersdijk
Dhr. C.A. Moerman, de Lier
Dhr. P.G.Th. Valentin, Naaldwijk
Mevr. M. Moor –Meijburg, Honselersdijk
Dhr. C.D. van der Merwe, ´s-Gravenzande
Dhr. J.van der Veen, ´s-Gravenzande

Deze cijfers resulteerden in een totaal aantal leden op 31 december van 411 leden.

Leen Valstar, secretaris

Algemeen

In het vorige jaarverslag sprak ik de verwachting uit dat het mijn laatste verslag zou zijn wegens mijn aftreden als secretaris. Dat is niet helemaal gelukt, maar binnenkort kunt u van het bestuur een voorstel verwachten voor de benoeming van een nieuwe secretaris. Aangezien het niet in mijn aard ligt om de vereniging zonder opvolger achter te laten, neem ik de taken van secretaris voorlopig nog waar, tot in de opvolging is voorzien. Wel is het zo, dat een aantal werkzaamheden door de overige bestuursleden zijn overgenomen, zoals het verzenden van de uitnodigingen en het benaderen van sprekers en bespreken van zalen.
Het aantrekken van nieuwe bestuursleden heeft tot nieuwe activiteiten geleid. Vier personen, onder wie de bestuursleden Harry Groenewegen en Arie-Frans Middelburg hebben het initiatief genomen om onder auspiciën van het genootschap een fotoboek uit te geven, getiteld ‘Monumentaal Westland’ over de Rijksmonumenten in het Westland. De Stichting VSB Fonds Westland heeft een garantiebedrag van € 22.000 toegekend voor dit project. Een ander initiatief is het verzoek aan de Vereniging Hendrick de Keyser om een plaquette aan te brengen op of bij de kapel van het Heilige Geesthofje in Naaldwijk ter gelegenheid van het feit dat 200 jaar geleden de Joodse synagoge werd ingericht in de voormalige kapel. De besprekingen daarover zijn nog gaande. De kapel en het hofje zijn sinds enige tijd eigendom van de Ver. Hendrick de Keyser.

Omdat bij lezingen steeds vaker gebruik wordt gemaakt van een DVD, heeft het genootschap een beamer met laptop aangeschaft, waarvoor subsidie werd verleend door de Stichting Loswal de Bonnen.

Om de ledenwerving te stimuleren, werd een nieuwe folder ontworpen en gedrukt, die in alle publicaties van het genootschap zal worden bijgesloten. De daarin genoemde contributieheffing is echter onjuist; die moet zijn € 15.00.

Ledenvergaderingen met lezingen

Op woensdag 8 februari gaf de heer B.K.H. Griffioen, oud-geneesheer-directeur van het Reinier de Graafgasthuis te Delft een lezing in De Kandelaar te Naaldwijk over ‘de geschiedenis van de penicilline, zowel in Amerika als in Delft’ over de periode 1928-1950. Het relatief lage aantal bezoekers (63) kan te maken hebben met het feit dat het onderwerp geen raakvlakken had met de Westlandse historie. Niettemin hebben de wel aanwezige luisteraars geboeid geluisterd naar zijn voordracht.

Op dinsdag 11 april werd in De Brug te ’s-Gravenzande de jaarvergadering gehouden, tijdens welke de aftredend secretaris K.F. van Dijk werd benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau.
Dr. G. Verhoeven, scheidend stadsarchivaris van Delft, hield een lezing over ‘kloosters in Delft en het Westland vóór de Reformatie’. Deze lezing trok 125 bezoekers. De heer Verhoeven ging uitgebreid in op de invloed van het grafelijke hof op de vestiging van kloosters in Delft en het Westland.

Op woensdag 11 oktober hield de heer A. Immerzeel, conservator van het Westlands Museum in de Kastanjehof te Kwintsheul voor 136 bezoekers een lezing over ‘het ontstaan van het Westland en de ontwikkeling van de bestuurlijke organisatie vanaf de Romeinse Tijd’. De heer Immerzeel bleek over een gedetailleerde kennis te beschikken over deze materie. Het is niet doenlijk daarvan een samenvatting te geven, maar hij heeft toegezegd over dit onderwerp een artikel te zullen schrijven voor het Historisch Jaarboek Westland.
Deze bijeenkomst fungeerde tevens als donateursavond voor de Stichting voor Streek- en Tuinbouwhistorie Westland.

Op woensdag 13 december werd in zaal Fata Morgana te Monster de laatste bijeenkomst van het jaar gehouden. De heer J.P.Hofman uit Maasdijk sprak over de geschiedenis van de kassenbouw in het Westland en de rol die het familiebedrijf Hofman-Maasdijk bv daarin heeft gespeeld. Het bedrijf beschikt over een voor het Westland uniek archief, dat teruggaat tot 1850. Zijn lezing trok 92 luisteraars.
In deze vergadering werd de afgetreden secretaris K.F. van Dijk benoemd tot erelid.

Excursie

De dagexcursie werd op zaterdag 17 juni gehouden met als doel het dorp Monster. Er waren 36 deelnemers die het dorpscentrum, de grote dorpskerk, de Rooms-Katholieke en de Gereformeerde kerk bezichtigden. Enkele Monsterse leden van onze vereniging fungeerden daarbij als gids.

Het aantal bezoekers van de lezingen lag met een gemiddelde van 104 ruim boven de 81 van 2005. Dit aantal ligt meer in de lijn van het gemiddelde van 100 bezoekers over de periode van 1999-2003.

Bestuursvergaderingen

Het bestuur vergaderde vijfmaal;, n.l. op 17 januari, 23 maart, 18 mei, 12 september en 7 november.

Samenstelling van het bestuur

De heren M.A.J. van der Spek en P. van der Voort werden als bestuurslid herbenoemd in de jaarvergadering en de heer H.I.M. Groenewegen werd gekozen in het bestuur. De heer K.F. van Dijk trad af als secretaris.

Het bestuur bestaat uit de volgende personen:
Voorzitter: W. van den Bos Czn, V.d.Does de Willeboisstraat 15, 2291 PX Wateringen. Email: voorzitter@oudwestland.nl
Secretaris: de functie van secretaris is vacant. Waarnemend secretaris is: K.F. van Dijk, Heimond 33, 2678 BG De Lier. E-mail: secretaris@oudwestland.nl
2e secretaris: P.van der Voort, Quintrum 24, 2295 HZ Kwintsheul: E-mail: p.van.der.voort@oudwestland.nl
Penningmeester: M.A.J. van der Spek, Doys van der Doesstraat 43, 2678 TV De Lier. E-mail: penningmeester@oudwestland.nl
leden:
Mevrouw T. Werner-Berkhout, Kerkweg 40, 3155 EE Maasland. E-mail: t.werner-berkhout@oudwestland.nl
De heer A-F. Middelburg, Gasthuislaan 76, 2694 BC ‘s-Gravenzande. E-mail: a.middelburg@oudwestland.nl
De heer H.I.M. Groenewegen, Bereklauw 3, 2671 WZ Naaldwijk. E-mail: harry.elise@planet.nl

Jaarboek en Publicatiecommissie

De 19e editie van het jaarboek werd in de oktobervergadering gepresenteerd. De samenstelling van de Publicatiecommissie bleef ongewijzigd.

Ledenbestand

Het aantal leden bedroeg op 1 januari 360. Voor het tweede achtereenvolgende jaar werden meer leden uit- dan ingeschreven. Hopelijk zal de nieuwe folder volgend jaar deze neergaande trend ombuigen.
We konden acht nieuwe leden inschrijven; Daarentegen bedankten zes leden voor het lidmaatschap en we betreuren het overlijden van zeven leden, n.l.
mevr. J. Jonkergouw-Luijendijk te Monster
dhr J.N. Kuyvenhoven te Naaldwijk
dhr G.L. Monna te ’s-Gravenzande
mevr. R.I. van Rosevelt-Schröder te ‘s-Gravenzande
mevr. J. Scheffers-Hofman te Den Haag
dhr P.H. van der Spek te De Lier
dhr B. Verbrugge te Naaldwijk

Deze cijfers resulteren in een achteruitgang van vijf leden, hetgeen het totale aantal leden op 31 december op 355 brengt.

Krijn van Dijk, wnd secretaris