Lezing “Burgemeester in oorlogstijd” door Prof. Dr. Peter Romijn

Professor dr. Peter Romijn van het NIOD houdt op dinsdag 8 december voor het Genootschap Oud-Westland een lezing over ‘burgemeesters in oorlogstijd’. Het is een bekende uitdrukking: ‘burgemeester in oorlogstijd’. Met die uitdrukking wordt gedoeld op het dilemma waarvoor alle burgemeesters zich in oorlogstijd gesteld zagen. Wie opstapte hoefde verder geen vuile handen te maken, wie bleef zitten kon erger voorkomen. Wie bleef zitten was vaak in staat om de scherpste kantjes van het beleid van de bezetter af te halen. Wie opstapte wist bijna zeker dat hij door een NSB-er zou worden opgevolgd. Aan de andere kant kon de politiek van ‘het geringere kwaad’ ook tot medeplichtigheid leiden. Deze spanning zorgde ervoor dat de positie van veel burgemeesters tijdens de bezetting omstreden werd en dat er ook na de oorlog veel over te doen was.

Maar de uitdrukking zegt meer: te veel burgemeesters zijn in de oorlog te lang blijven zitten en hebben uiteindelijk meer steun aan de bezetter verleend dan aan de bevolking. Terughoudendheid met het uitspreken van een te gemakkelijk oordeel past daarom. De inleider schetst de dilemma’s waar de burgemeesters voor geplaatst werden op grond van historische voorbeelden. Prof. Romijn is deeltijd hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en Directeur Onderzoek aan het NIOD: Nederlands Instituut voor Oorlog Documentatie.